تست نفوذ در وب چیست و چه کاربردی دارد؟

تست نفوذ وب، که به آن تست قلم نیز گفته می‌شود، یک روش ارزیابی امنیتی است که در آن یک حمله سایبری شبیه‌سازی شده به صورت قانونی و کنترل شده بر روی سیستم‌های کامپیوتری، شبکه‌ها و برنامه‌های کاربردی وب انجام می‌شود تا آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف امنیتی را شناسایی و رفع کند.

چیستی تست نفوذ

تست نفوذ یا Penetration Testing یک فرایند است که به منظور ارزیابی امنیت یک سیستم یا برنامه انجام می‌شود. هدف اصلی این فرایند، شناسایی ضعف‌ها و آسیب‌پذیری‌های موجود در سیستم‌ها و برنامه‌های کامپیوتری است. این فرآیند شامل تلاش برای نفوذ به سیستم به صورت قانونی و با اجازه از صاحبان سیستم می‌شود، به منظور شناسایی نقاط ضعف و پویندهای نفوذپذیری. همچنین، Penetration Testing در وب می‌تواند به صورت داخلی یا خارجی (از طریق اینترنت) انجام شود و ممکن است شامل تست‌های آسیب‌پذیری فنی، فیزیکی (اعمال اجباری بر روی دستگاه‌ها و سخت‌افزارها)، اجتماعی (مانند فیشینگ) و … باشد.

این فرآیند به دو صورت دستی و خودکار انجام می‌شود:

1. تست نفوذ دستی (Manual Penetration Testing): در این نوع تست نفوذ، یک تیم امنیتی یا یک فرد با استفاده از تجربه، دانش و تکنیک‌های خاص، به صورت دستی آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف احتمالی در سیستم‌ها را بررسی می‌کند. این افراد معمولاً از ابزارهای مختلفی برای اسکن و آزمون امنیتی استفاده می‌کنند، اما تصمیم‌گیری در مورد کجا باید حمله شود و چگونه باید حمله صورت بگیرد به عهده آن‌هاست.
2. تست نفوذ خودکار (Automated Penetration Testing): در این نوع تست نفوذ، از ابزارهای نرم‌افزاری و خودکار برای اسکن و آزمون امنیتی استفاده می‌شود. این ابزارها به صورت خودکار سیستم‌ها را بررسی می‌کنند و آسیب‌پذیری‌ها را شناسایی می‌کنند. این ابزارها معمولاً سریعتر از تست نفوذ دستی عمل می‌کنند، اما ممکن است برخی از آسیب‌پذیری‌ها را نادیده بگیرند یا اشتباهاتی در تشخیص آسیب‌پذیری داشته باشند که توسط یک تیم انسانی قابل شناسایی و بررسی نیستند.

از این دو روش معمولاً در کنار هم استفاده می‌شود تا امنیت سیستم‌ها و شبکه‌ها به بهترین شکل ممکن تضمین شود. استفاده از تیم‌های متخصص در این زمینه و ابزارهای مناسب می‌تواند به ارتقای سطح امنیتی سازمان کمک کند.

اهمیت تست نفوذ وب

امنیت وب‌سایت‌ها و برنامه‌های کاربردی وب از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا نقض امنیت می‌تواند به از دست رفتن داده‌ها، سوءاستفاده از منابع سیستمی، از دست دادن اعتماد کاربران و آسیب‌های مالی و حقوقی منجر شود. این روش به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از این خطرات جلوگیری کنند و امنیت خود را در برابر حملات سایبری تقویت کنند.

مراحل تست نفوذ وب

Penetration Testing معمولاً شامل چندین مرحله است:

–برنامه‌ریزی و شناسایی: تعریف دامنه و اهداف تست، جمع‌آوری اطلاعات در مورد سیستم‌های هدف و شناسایی نقاط ورود احتمالی.

باید مشخص شود که چه قسمت‌هایی از سیستم یا برنامه کاربردی بررسی می‌شود و با چه روش‌هایی.

باید تصمیم گرفته شود که آیا Penetration Testing به صورت داخلی (درون شبکه سازمانی) یا خارجی (از طریق اینترنت) انجام شود.

این مرحله شامل جمع‌آوری اطلاعات درباره هدف می‌شود. این ممکن است شامل جستجو در موتورهای جستجو، تجسس فنی، جمع‌آوری اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی و … .

–اسکن آسیب‌پذیری: استفاده از ابزارهای خودکار یا دستی برای شناسایی نقاط ضعف قابل استفاده در سیستم‌ها.

–استفاده از آسیب‌پذیری‌ها: تلاش برای نفوذ به سیستم از طریق آسیب‌پذیری‌های شناسایی شده و ارزیابی میزان تأثیرگذاری آن‌ها.

–حفظ دسترسی: بررسی اینکه آیا مهاجم می‌تواند دسترسی پایداری به سیستم داشته باشد، که می‌تواند نشان‌دهنده وجود آسیب‌پذیری‌های عمیق‌تر باشد.

تست‌های فنی (Technical Testing):

این مرحله شامل اجرای تست‌های فنی مختلف است. این تست‌ها شامل تست‌های شناختی (رخنه‌ایابی)، تست تزریق SQL، تست تزریق اکسس کنترل، تست‌های نفوذ به شبکه، تست‌های رمزنگاری و رمزگشایی، و غیره می‌شود.

گزارش‌دهی و پیگیری(Reporting and tracking):

• در این مرحله، گزارشی از نتایج تست‌ها تهیه می‌شود که شامل آسیب‌پذیری‌های شناسایی شده، میزان خطرات هر آسیب‌پذیری، و پیشنهادات برای رفع آنها است.
• این گزارش به مالکان سیستم ارائه می‌شود تا اقدامات لازم را برای بهبود امنیت سیستم خود انجام دهند.
• پس از گزارش دهی، اجرای تغییرات و بهبودات امنیتی و پیگیری برای اطمینان از اثربخشی آنها نیز انجام می‌شود.

روش‌های تست نفوذ وب

می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود:

–تست جعبه سفید: در این روش، تیم تست کننده اطلاعات کاملی از سیستم هدف دارد، از جمله کدهای منبع، ساختار شبکه و اطلاعات احراز هویت.

–جعبه خاکستری: اطلاعات محدودی در اختیار تیم تست قرار دارد و آن‌ها باید با استفاده از این اطلاعات به دنبال نقاط ضعف بگردند.

–جعبه سیاه: تیم تست هیچ اطلاعاتی از سیستم هدف ندارد و باید مانند یک مهاجم واقعی عمل کند.

ابزارها و تکنیک‌های تست نفوذ وب

Nmap: برای اسکن شبکه و شناسایی دستگاه‌های متصل به شبکه و سرویس‌های در حال اجرا بر روی آنها.

Metasploit Framework: یک پلتفرم کامل با ابزارها و ماژول‌های مختلف برای اجرای حملات و بهره‌گیری از آسیب‌پذیری‌ها.

Burp Suite: یک ابزار کاربردی برای تست امنیت وب، شامل ابزارهایی برای اسکن کردن وب‌سایت‌ها، انجام حملات شناسایی شده و مدیریت ترافیک .

Wireshark: یک ابزار تحلیل ترافیک شبکه که به کاربران امکان مشاهده و تجزیه و تحلیل ترافیک شبکه را فراهم می‌کند.

ircrack-ng: برای Penetration Testing به شبکه‌های بی‌سیم و شناسایی کلیدهای عبور و ورود.

John the Ripper: برای Penetration Testing به سیستم‌ها با تلاش برنامه و کرنل و همچنین برای شکستن پسورد‌های رمزگذاری شده.

OWASP ZAP (Zed Attack Proxy): یک ابزار برای بررسی امنیت برنامه‌های وب و شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و حملات.

Sqlmap: برای Penetration Testing به پایگاه‌های داده از طریق حملات SQL Injection.

Nessus: یک ابزار اسکن آسیب‌پذیری هوشمند برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها در سیستم‌ها و شبکه‌ها.

Acunetix: برای اسکن امنیت وب‌سایت‌ها و شناسایی آسیب‌پذیری‌های مربوط به وب.

تکنیک‌ها

–تست نفوذ جعبه سیاه: متخصص دسترسی محدودی به اطلاعات داخلی سیستم هدف دارد و تنها از دید بیرونی به آن نگاه می‌کند.

–نفوذ جعبه سفید: متخصص به اطلاعات داخلی سیستم هدف دسترسی کامل دارد.

–نفوذ جعبه خاکستری: ترکیبی از دو روش قبلی است و متخصص دسترسی محدودی به اطلاعات داخلی سیستم هدف دارد.

–تست نفوذ شبکه: بررسی آسیب‌پذیری‌های شبکه و زیرساخت‌های آن.

–تست نفوذ IoT: بررسی امنیت دستگاه‌های اینترنت اشیا.

–نفوذ API: بررسی امنیت وب سرویس‌های برنامه‌های کاربردی.

–نفوذ CMS: بررسی امنیت سیستم‌های مدیریت محتوا مانند وردپرس.

همچنین نکات مهمی مانند رعایت قوانین، اخذ مجوزهای لازم، تهیه نسخه پشتیبان و مشخص کردن دامنه تست باید در نظر گرفته شوند.

مزایای تست نفوذ وب

-شناسایی و کاهش آسیب‌پذیری‌های امنیتی قبل از بهره‌برداری توسط مهاجمان.

-افزایش امنیت و حفاظت از اطلاعات حساس سازمان.

-کمک به مدیریت ریسک‌های امنیتی.

-ارزیابی میزان آمادگی سازمان در برابر حملات سایبری.

نکات مهم در تست نفوذ وب

باید توسط متخصصان امنیت سایبری انجام شود.

قبل از انجام، باید از تمام اطلاعات حساس موجود در سیستم هدف نسخه پشتیبان تهیه شود.

باید به طور منظم انجام شود تا از بروز آسیب‌پذیری‌های جدید جلوگیری شود.

در پایان

تست نفوذ وب یکی از ابزارهای مهم در حفظ امنیت وب سایت‌ها و برنامه‌های وب است. با استفاده از روش‌ها و ابزارهای مختلف تست نفوذ، سازمان‌ها می‌توانند از آسیب‌پذیری‌ها و ضعف‌های امنیتی خود آگاه شوند و اقدامات مناسبی را برای رفع آنها انجام دهند. به این ترتیب، امنیت اطلاعات کاربران و اعتماد به سازمان‌ها حفظ می‌شود و خسارات مالی جدی از جمله احتمالی حملات امنیتی کاهش می‌یابد.